پرسش :

در قرآن، واژه «ايمان» زياد به كار رفته و كثيرالاستعمال است. در جايي خطاب مي‏شود «يا أيها الذين آمنوا آمنوا». مراد از اين «ايمان» به كار رفته در قرآن چيست؟

پاسخ :
مجموع آيه چنين است: «يا أيها الذين آمنوا آمنوا بالله ور سوله و الكتاب الذي نزل علي رسوله و الكتاب الذي أنزل من قبل وم ن يكفر بالله و ملائكته و كتبه و رسله و اليوم الآخر فقد ضل ضلالابعيدا » نساء / 136.«اي كساني كه ايمان آورده‏ايد، به خدا و پيامبر او و كتابي كه بر پيامبرش فرو فرستاد و كتاب‏هايي كه قبلاً نازل كرده بگرويد و هر كس به خدا و فرشتگان او و كتاب‏ها و پيامبرانش و روز بازپسين كفر ورزد، در حقيقت دچار گمراهي دور و درازي شده است».
با توجه به صدر و ذيل آيه كه به ايمان به خدا و رسول و كتاب آسماني (قرآن) تأكيد شده و كفر به خدا و ملائكه و كتاب‏هاي آسماني و رسول خدا و معاد، گمراهي و ضلالت تلقي گشته است، مشخص مي‏گردد كه مقصود از ايمان اول، «ايمان اجمالي» به خداوند و پيامبر و قرآن بوده و ايمان دوم، امر به تبديل ايمان اجمالي اول، به «ايمان تفصيلي» است. پس خداوند به مؤمنان مي‏گويد كوشش كنيد تا ايمان اجمالي خود به حضرت حق و رسول خدا و قرآن را به ايمان تفصيلي به آنها تبديل سازيد.
در واقع، اين آيه يكي از شواهد قرآني بر ازدياد ايمان است. خداوند متعال در اين آيه با لحن خاصي مي‏گويد كوشش كنيد تا معرفت و انقياد دروني و قلبي خود را نسبت به معارف ديني از جمله خداشناسي، پيامبرشناسي، قرآن‏شناسي و معادشناسي كامل‏تر و عميق‏تر سازيد؛ چرا كه به دليل پيوستگي و انسجام و گستردگي اين معارف، معرفت اجمالي و انقياد اجمالي براي هدايت يافتن و در صراط مستقيم قرار گرفتن، كافي نيست. چه بسا عدم معرفت تفصيلي به اين معارف، موجب غفلت از يكي از آنها و يا غفلت از انسجام و پيوستگي آنها به يكديگر شود؛ و ناخواسته آدمي را نسبت به برخي آموزه‏ها مؤمن و نسبت به بعضي ديگر كافر گرداند. بنابراين، ژرفايي و وسعت متعلّقات ايمان (يعني خداوند، معاد، رسالت و قرآن) طلب مي‏كند كه با فهم فراگيرتر و كاملتر، آموزه‏هاي مرتبط با حوزه توحيد، نبوت و معاد، ايمان اجمالي خود را به ايمان تفصيلي مبدل سازيم. نگا: الميزان، ج 5، صص 113 - 112.
eporsesh.com